Đồng bằng Niger, ở miền nam Nigeria, là một trong những khu vực sản xuất dầu quan trọng nhất trên thế giới. Đồng bằng này trải rộng trên 70.000 km2 và cũng là khu vực có đa dạng sinh học cao, bao gồm rừng ngập mặn, đầm lầy và rừng nhiệt đới. Tuy nhiên, khu vực này đã bị ô nhiễm môi trường nghiêm trọng trong nhiều thập kỷ, chủ yếu do các hoạt động thăm dò và sản xuất dầu.
Tính đến năm 2010, ước tính có khoảng 9 đến 13 triệu thùng dầu bị tràn ở Đồng bằng Niger kể từ năm 1958. Từ năm 1976 đến năm 2018, tổng cộng 17.301 vụ tràn dầu đã xảy ra, thải gần 3 triệu thùng dầu ra môi trường. Từ tháng 2 đến tháng 4 năm 2020, cá chết dạt vào các khu vực thuộc bờ biển Đại Tây Dương của đồng bằng Niger với số lượng lớn bất thường. Cộng đồng Unumherin ở bang Delta đã chứng kiến điều này vào tháng 3 năm đó. Sự việc bất ngờ và bất thường này càng làm dấy lên mối lo ngại của người dân về mức độ ô nhiễm môi trường ở đây. Người dân sống dựa chủ yếu vào các vùng biển này để sinh kế, đánh bắt cá và các hoạt động sinh hoạt hàng ngày khác. Cá chết còn tiềm ẩn nguy cơ sức khỏe cho cộng đồng. Một nhóm các nhà vật lý môi trường và nhà sinh học biển đã nghiên cứu mức độ ô nhiễm hóa học và sinh học trong cộng đồng Unumherin. Họ cũng đã điều tra tác động của phóng xạ đối với người dân và tiến hành đánh giá nguy cơ sinh học đối với môi trường. Những phát hiện này được công bố trên tạp chí All Earth.
Bản đồ đồng bằng Niger hiển thị khu vực nghiên cứu bức xạ (Nguồn: Toàn Trái Đất (2023). DOI: 10.1080/27669645.2023.2299109)
Đánh giá của các nhà nghiên cứu cho thấy các mối nguy sinh học và vi khuẩn trong mô cá chết và môi trường ở mức cao hơn tiêu chuẩn của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ. Điều này gây nguy hiểm lớn cho người dân sống trong khu vực. Các nguyên nhân có thể bao gồm các hoạt động khai thác dầu khí như đốt khí đốt và tràn dầu.
Các nhà nghiên cứu nghi ngờ cá chết trong môi trường có thể là kết quả của các chất ô nhiễm từ vụ tràn dầu từ tháng 2 đến tháng 4 năm 2020. Vụ việc cho thấy có thể có chất gì đó có hại trong nước ảnh hưởng đến sinh vật biển và sức khỏe của người dân địa phương. Họ muốn xác định liệu đó là do phóng xạ hay do các mối nguy hiểm sinh học, chẳng hạn như vi khuẩn hoặc hóa chất có hại, hiện diện trong nước biển và cá chết. Để tìm câu trả lời, họ đã thu thập mẫu nước và cá chết từ nhiều điểm khác nhau dọc theo môi trường ven biển trong cộng đồng Unumherin. Các mẫu đã được kiểm tra mức độ phóng xạ và sự hiện diện của bất kỳ chất sinh học có hại nào. Mục đích là để xác định bất kỳ chất gây ô nhiễm nào có thể gây ra cái chết của cá và gây rủi ro cho sức khỏe con người.
Cuộc điều tra cho thấy mức độ phóng xạ trong nước cao hơn bình thường. Điều này chứng minh mối nguy hiểm tiềm ẩn đối với cả sinh vật biển và con người. Hàm lượng uranium và thorium cao gấp bốn lần so với giá trị trung bình toàn cầu có thể chấp nhận được. Uranium là nguyên tố phóng xạ tự nhiên và là nhiên liệu hạt nhân quan trọng. Thorium cũng là một kim loại phóng xạ tự nhiên được tìm thấy trong đất, đá và nước. Mức phơi nhiễm với suất liều gamma nền cao nhất thu được ở các khu vực được đo gần gấp đôi giá trị trung bình trên toàn thế giới. Tỷ lệ liều này là ước tính về rủi ro nguy hiểm bức xạ đối với con người. Điều đáng chú ý là người dân địa phương phải chịu nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau như các vấn đề về hô hấp, bệnh ngoài da và tỷ lệ ung thư gia tăng. Điều này có thể là do tiếp xúc kéo dài với các chất ô nhiễm này.
Nghiên cứu về tiếp xúc với hàm lượng uranium cao bất thường trong nước uống (trung bình 100–600 microgam mỗi lít) trong nhiều năm cho thấy rằng liều bức xạ đó có thể làm hỏng mô thận. Những người tiếp xúc với thorium có nguy cơ mắc ung thư xương cao hơn vì thorium được lưu trữ trong xương. Ô nhiễm phóng xạ rất nguy hiểm vì không giống như các chất gây ô nhiễm khác, không có công nghệ xử lý. Nó có thể gây ra thiệt hại không thể khắc phục cho môi trường. Các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm cũng tìm thấy các hóa chất độc hại như chì, benzen, toluene, ethylbenzen và xylene trong nước và trong mô cá chết. Các hợp chất này có thể được giải phóng thông qua sự cố tràn dầu và đốt khí đốt, góp phần gây ô nhiễm không khí và nước. Benzen có đặc tính gây ung thư. Vi khuẩn được tìm thấy trong cùng một vùng nước và cá chết. Các vùng nước bị ô nhiễm thường chứa các vi khuẩn gây bệnh như Escherichia coli, Salmonella và Vibrio cholerae. Sự hiện diện của chúng gây ra rủi ro cho sức khỏe và đa dạng sinh học.
Từ khóa: bức xạ; ô nhiễm;
– CMD –
