Ngày 6/12/2023, Bệnh viện Chợ Rẫy thông tin đã pha chế thành công và đưa hai loại thuốc phóng xạ mới là 68Ga-PSMA và 68Ga-DOTATATE vào sử dụng trong chẩn đoán ung thư. Đây là lần đầu tiên tại Việt Nam tiến hành xạ hình PET/CT với hai loại thuốc phóng xạ này với mục đích theo dõi điều trị ung thư tuyến tiền liệt và u thần kinh nội tiết, giúp bệnh nhân giảm chi phí khi phải ra nước ngoài điều trị.
68Ga-DOTATATE là một chất tương tự thụ thể somatostatin-2, được gắn đồng vị phóng xạ 68Ga phát xạ positron. Phần lớn các u thần kinh nội tiết, bao gồm cả các u không chức năng, có biểu lộ thụ thể của Somatostatin (SSTR). 68Ga-DOTATATE có ái lực cao với thụ thể somatostatin-2 và được đào thải nhanh chóng khỏi các khu vực không nhắm mục tiêu. Điều này mang lại khả năng lý tưởng trong chẩn đoán khối u thần kinh. 68Ga-DOTATATE có khả năng phát hiện thụ thể somatostatin và có xu hướng thay đổi với cấp độ khối u. Hình ảnh thu được từ xạ hình PET/CT với 68Ga-DOTATATE về hoạt động của khối u đã được xác định thể hiện rõ nét hơn hình ảnh trên MRI. 68Ga-DOTATATE được phát triển bởi Công ty Advanced Accelerator Application (Hoa Kỳ) và được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt ngày 1/6/2016.
Cấu trúc hóa học của 68Ga-DOTATATE
Tháng 12/2020, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt cho phép sử dụng 68Ga-PSMA trong xạ hình PET. Đây là loại dược chất phóng xạ đầu tiên dùng cho xạ hình PET nhắm mục tiêu kháng nguyên màng đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSMA: Prostate-Specific Membrane Antigen) phục vụ điều trị ung thư tuyến tiền liệt. PSMA là protein xuyên màng có trong tất cả các mô tuyến tiền liệt và hay gặp ở màng tế bào ung thư tuyến tiền liệt. Trước khi điều trị, bệnh nhân được chụp PET với 68Ga-PSMA để đánh giá các tổn thương di căn và dự báo đáp ứng điều trị.
Bên trong khu vực sản xuất thuốc phóng xạ 18F-FDG sử dụng cho hệ thống PET/CT ở các bệnh viện tại TP.HCM (Nguồn ảnh: Duyên Phan)
Việc pha chế thành công hai loại thuốc 68Ga-PSMA và 68Ga-DOTATATE của Khoa Y học hạt nhân Bệnh viện Chợ Rẫy đem đến cơ hội cho người bệnh ở Việt Nam có thể tiếp cận với kỹ thuật y học tiên tiến, nâng cao chất lượng chẩn đoán và tiết kiệm chi phí điều trị bệnh. Trước đây, khi Việt Nam chưa thể pha chế được 68Ga-PSMA và 68Ga-DOTATATE, người bệnh có nhu cầu phải tốn nhiều chi phí và thời gian ra nước ngoài. Sau thời gian dài nghiên cứu và phối hợp giữa các bác sỹ, kỹ thuật viên có chuyên môn, ngày 7/11/2023, Khoa y học hạt nhân Bệnh viện Chợ Rẫy đã pha chế thành công và đưa hai loại thuốc 68Ga-PSMA và 68Ga-DOTATATE vào thực hành lâm sàng. Sau gần một tháng áp dụng cho 12 trường hợp ung thư tuyến tiền liệt và 09 trường hợp u thần kinh nội tiết, kết quả thu được đã khẳng định tính hiệu quả của kỹ thuật xạ hình sử dụng hai loại thuốc phóng xạ này trong chẩn đoán và theo dõi điều trị bệnh.
Hệ xạ hình PET/CT của Bệnh viện Chợ Rẫy (Nguồn ảnh: Bệnh viện Chợ Rẫy)
Kỹ thuật xạ hình PET là phương pháp chẩn đoán hiện đại, có giá trị và hiệu quả được ứng dụng phổ biến trong một số bệnh lý ung thư, tim mạch, thần kinh và nhiễm trùng. PET ghi lại hình ảnh định tính và định lượng quá trình sinh – bệnh lý và chuyển hóa của các bệnh lý thông qua dược chất phóng xạ được đánh dấu. Trong thực hành lâm sàng hiện nay, trên 90 – 95 % số trường hợp chụp PET hoặc PET/CT là sử dụng trong ung thư. Việt Nam hiện có 13 cơ sở y tế thực hiện xạ hình PET/CT với tổng số 14 hệ PET/CT, trong đó, số ca chụp tậm trung chủ yếu ở các bệnh viện lớn tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh như Bệnh viện TƯ Quân đội 108, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện K,… Với việc pha chế thành công 68Ga-PSMA và 68Ga-DOTATATE, Bệnh viện Chợ Rẫy trở thành bệnh viện đầu tiên của Việt Nam thực hiện xạ hình PET/CT với hai loại thuốc này phục vụ điều trị ung thư tuyến tiền liệt và u thần kinh nội tiết.
Từ khóa: phóng xạ; bức xạ; dược chất; vật lý y khoa; xạ hình; PET; PET/CT
– CMD&DND –
