Trong một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí Radiology, các nhà nghiên cứu đã đánh giá theo chiều dọc những tiến triển về các bất thường trên ảnh chụp cắt lớp vi tính (CT) ngực và chức năng phổi ở những bệnh nhân sau hai năm bị nhiễm COVID-19. Đại dịch bệnh Covid -19 gây ra tỷ lệ mắc bệnh và tử vong cao chưa từng có trên toàn cầu. Mặc dù phần lớn người nhiễm COVID-19 đã hồi phục, nhưng vẫn có những lo ngại về tổn thương dai dẳng ở một số cơ quan, chẳng hạn như phổi, sau COVID-19.
Các nhà nghiên cứu đã đánh giá di chứng phổi lâu dài của COVID-19 trên các cá nhân dương tính với SARS-CoV-2 trong độ tuổi từ 18 đến 80, được xuất viện sau khi mắc COVID-19 trong khoảng thời gian từ ngày 15/01 đến ngày 10/3/2020. Nhóm nghiên cứu loại trừ những người không được CT ngực khi nhập viện, những người có chất lượng ảnh CT kém, những người có bệnh lý phổi được chữa hoàn toàn khi xuất viện và những người có tiền sử bệnh phổi. Nhóm thực hiện kiểm tra chụp CT lồng ngực và kiểm tra chức năng phổi sau sáu tháng (từ ngày 20/6 đến ngày 31/8/2020), 01 năm (từ ngày 20/12/2020 đến ngày 3/02/2021) và 02 năm (từ ngày 16/11/2021 đến ngày 10/01/2022) sau khi xuất hiện các triệu chứng COVID-19. Các bất thường phổi còn sót lại như bất thường phổi kẽ (ILAs) thuộc loại xơ hóa và loại không xơ hóa được phân tích trong quá trình điều tra chụp CT tiếp theo.
CT chụp ngực
Mối liên quan giữa các bệnh lý phổi còn sót lại và sự thay đổi chức năng phổi cũng được đánh giá trong nghiên cứu này bao gồm việc xem xét đến Hồ sơ sức khỏe từ giai đoạn COVID-19 cấp tính của tất cả những người tham gia. Các bác sĩ X-quang có kinh nghiệm phân tích độc lập các bản chụp CT, làm mù dữ liệu lâm sàng và những bất đồng được giải quyết bằng sự đồng thuận. Nhóm nghiên cứu cũng đã thực hiện các cuộc phỏng vấn trực tiếp bệnh nhân để đánh giá các triệu chứng lâm sang quan sát được. Tại mỗi lần thăm khám, những người tham gia được chụp CT độ phân giải cao và hoàn thành bảng câu hỏi về các triệu chứng hô hấp, bao gồm khó thở, ho và khạc đờm. Nhóm chỉ định điểm số CT theo vùng tổn thương thùy phổi mà không có tổn thương, tổn thương <5,0%, tổn thương 5,0% đến 25,0%, tổn thương 26,0% đến 49,0%, tổn thương 50,0% đến 75,0% và điểm tổn thương >75,0%, tương ứng 0,0,1.0,2.0,3.0,4.0 và 5.0. Điểm số riêng cho từng thùy phổi được tổng hợp để tính tổng điểm CT.
Nghiên cứu đánh giá theo chiều dọc các kết quả CT ngực và chức năng phổi ở bệnh nhân sau COVID-19 (Nguồn: Komsan Loonprom / Shutterstock)
Trong số 1.251 cá nhân đủ điều kiện đánh giá, 560 cá nhân không chụp CT ngực khi nhập viện, 56 cá nhân có chất lượng chụp cắt lớp vi tính kém, 294 cá nhân có dị tật phổi đã được điều trị hoàn toàn và 95 cá nhân có tiền sử bệnh phổi bị loại khỏi phân tích. Ngoài ra, 71 cá nhân không muốn tham gia nghiên cứu và 6 người đã chết vì những lý do không liên quan đến COVID-19 trong quá trình theo dõi đều được loại trừ. Do đó, 144 người tham gia đã khỏi bệnh COVID-19 được theo dõi trong 2 năm, trong đó độ tuổi trung bình của người tham gia là 60 và hầu hết trong số họ (79) là nam giới. Ngoài ra, các xét nghiệm chức năng phổi được hoàn thành bởi 110, 103 và 129 cá nhân sau 06 tháng, 01 năm và 02 năm sau COVID-19. Hầu hết những người tham gia nghiên cứu (78%, 112) bị nhiễm SARS-CoV-2 nghiêm trọng và tình trạng của 4,0% trong số họ (6) là nguy kịch. Hội chứng suy hô hấp cấp tính được ghi nhận ở 19% (27) đối tượng. Trong số những người tham gia nghiên cứu, sau hơn hai năm nhiễm SARS-CoV-2, tỷ lệ ILA giảm dần (lần lượt là 54,0%, 42,0% và 39,0% sau sáu tháng, một năm và hai năm).
Tương tự như vậy, nhóm nghiên cứu cũng đã quan sát việc giảm dần tổng điểm CT với chức năng phổi được cải thiện. Tuy nhiên, không có sự khác biệt mang ý nghĩa thống kê giữa thời gian theo dõi một năm và hai năm. Khả năng khuếch tán của phổi đối với các giá trị carbon monoxide (DLco) sau sáu tháng, một năm và hai năm lần lượt là 80, 82 và 84. Mức độ nghiêm trọng của DLco ở ba lần theo dõi không cho thấy sự khác biệt đáng kể. Sau hai năm theo dõi, tổng điểm CT trung bình là 2.0, với tính chất mạng lưới chiếm hầu hết các bất thường về phổi. Sau hai năm hồi phục sau COVID-19, 39% (56) người tham gia có biểu hiện ILA, trong đó 23% (33) và 16% (23) lần lượt thuộc loại xơ hóa và không xơ hóa và 61% người tham gia còn lại (88) cho thấy độ phân giải hoàn chỉnh. DLco bất thường (43% so với 20%) và các triệu chứng phổi (34% so với 15%) phổ biến hơn ở những người mắc ILA so với những người đã khỏi bệnh hoàn toàn. Trong số những người mắc ILA, những người tham gia mắc ILA thuộc loại xơ hóa thường gặp các triệu chứng hô hấp hơn (45% so với 17%) và có giá trị DLco thấp hơn (60% so với 22%) so với những người mắc ILA thuộc loại không xơ hóa. Kết quả quét CT cho thấy ILA bao gồm các bệnh lý dạng lưới hoặc kính mờ (GGO), giãn phế quản kiểu lực kéo, biến dạng cấu trúc phổi, u nang phổi và mô hình giống như tổ ong. Các bất thường phổi kẽ xơ hóa chủ yếu bao gồm biến dạng phổi, giãn phế quản do lực kéo và các mô hình giống như tổ ong, trong khi các bất thường phổi kẽ không xơ hóa chủ yếu thuộc loại lưới hoặc GGO.
Nhìn chung, kết quả nghiên cứu cho thấy hai năm sau khi nhiễm SARS-CoV-2, hơn một phần ba số người tham gia nghiên cứu có ILA dai dẳng liên quan đến các triệu chứng hô hấp và giảm chức năng khuếch tán phổi. Các phát hiện chỉ ra rằng những người hồi phục sau COVID-19 phải được đánh giá theo chiều dọc để xác định và quản lý các biến chứng phổi lâu dài của COVID-19.
Từ khóa: CT; X-quang; COVID-19; phổi; chụp ảnh bức xạ;
– CMD&DND –
