Đau do ung thư đã lan rộng hoặc di căn đến cột sống là vấn đề lớn đối với nhiều bệnh nhân hiện nay. Những phát hiện mới từ một thử nghiệm lâm sàng chỉ ra rằng, đối với một số bệnh nhân bị đau do ung thư di căn tới cột sống, liệu pháp xạ trị liều cao, chính xác có thể là một cách hiệu quả để giảm đau.
Khoảng một phần ba số người trong thử nghiệm lâm sàng đã được sử dụng liệu pháp xạ trị liều cao, chính xác, được gọi là liệu pháp xạ trị cơ thể lập thể, hay SBRT, đối với ung thư di căn cột sống không còn thấy đau trong 6 tháng sau khi điều trị bằng xạ trị chiếu ngoài. Đây là phương pháp giúp bệnh nhân mắc bệnh di căn giảm đau. Đặc biệt, đối với những người có số lượng khối u chưa nhiều ở cột sống. Điều này khiến SBRT trở thành một tiêu chuẩn chăm sóc sức khỏe mới.
Chụp MRI khối u di căn (mũi tên màu vàng) ở cột sống của bệnh nhân (Nguồn: Int J Surg Oncol).
Khi ung thư lan ra khỏi vị trí ban đầu, khối u di căn có thể phát sinh ở nhiều vị trí trong cơ thể. Xương là nơi di căn phổ biến của đa số các bệnh ung thư. Một khi các tế bào ung thư cư trú trong xương, cơn đau sẽ rất lớn do khối u phát triển phá hủy các tế bào xung quanh. Đối với những người có khối u di căn phát triển ở xương cột sống, có thể không thể vượt qua được cơn đau ngay cả khi dùng thuốc giảm đau liều cao. Các bác sĩ thông thường sẽ xạ trị để thu nhỏ những khối u này và giảm cơn đau mà chúng gây ra. Tuy nhiên, liệu pháp xạ trị thông thường không kiểm soát cơn đau một cách hiệu quả ở hầu hết những người bị di căn cột sống. Điều này là do liều bức xạ phải được giữ ở mức tương đối thấp để tránh làm tổn thương tủy sống, có thể nằm cách khối u chỉ vài milimet.
Trong những năm gần đây, công nghệ đã cho phép xạ trị nhắm mục tiêu chính xác hơn vào các khối u, SBRT trở thành phương pháp được sử dụng rộng rãi cho những người chỉ có một số ít khối u di căn nhỏ (được gọi là ung thư di căn khối), bao gồm cả những khối u ở cột sống. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng nếu một số ít di căn này được điều trị thành công, bệnh nhân có thể sống được thêm nhiều năm hoặc nhiều thập kỷ. Do tiên lượng tốt, những người mắc bệnh ung thư di căn ít được cho là có nhiều khả năng được điều trị hiệu quả với SBRT hơn những người mắc bệnh di căn tiến triển. Phương pháp này đắt hơn và có nguy cơ gây ra một số loại tổn thương ở cột sống cao hơn so với xạ trị thông thường. Nhưng những hạn chế của xạ trị thông thường như phương pháp điều trị giảm nhẹ cho những người mắc bệnh ung thư giai đoạn muộn và di căn cột sống khiến các nhà nghiên cứu tự hỏi liệu SBRT có phải là lựa chọn tốt hơn cho những người có tuổi thọ hạn chế hay không.
Các thử nghiệm trước đây không cho thấy sự khác biệt giữa SBRT và liệu pháp xạ trị thông thường về khả năng giảm đau cột sống. Nhưng có một số điểm khác biệt chính giữa thử nghiệm đó và nghiên cứu hiện tại. Thử nghiệm trước đó sử dụng liều SBRT thấp hơn, được dùng trong một đợt duy nhất. Nghiên cứu hiện tại đã sử dụng tổng liều phóng xạ cao hơn cho SBRT – một liều đủ cao để có khả năng tiêu diệt (cắt bỏ) các di căn. SBRT cũng được thực hiện trong hai phiên, quá trình được gọi là phân đoạn. Ngoài liều lượng cao hơn, các thí nghiệm trong phòng thí nghiệm còn cho thấy rằng bản thân việc phân đoạn thực sự có thể làm cho bức xạ tiêu diệt tế bào ung thư hiệu quả hơn.
Nghiên cứu mới cũng sử dụng phương pháp tính điểm cơn đau có tính đến lượng thuốc giảm đau mà từng bệnh nhân cần dùng, để đảm bảo tác dụng của liệu pháp xạ trị giảm nhẹ không bị che lấp bởi việc sử dụng thuốc giảm đau. Thử nghiệm mới được thực hiện bởi Nhóm Thử nghiệm Ung thư Canada, một phần của Mạng lưới Thử nghiệm Lâm sàng Quốc gia NCI. Thử nghiệm tiến hành trên khoảng 200 người có ba hoặc ít di căn cột sống ở một khu vực tập trung của cột sống. Không ai có dấu hiệu bất ổn ở xương cột sống, điều này sẽ làm tăng nguy cơ gãy xương và khiến việc đánh giá cơn đau khó khăn hơn. Một nửa số người tham gia đã nhận được hai đợt SBRT, với tổng liều là 24 Gy. Nửa còn lại nhận được 20 Gy bức xạ tiêu chuẩn – mức tối đa được coi là an toàn khi sử dụng liệu pháp xạ trị thông thường – chia thành 5 lần.
Ba tháng sau khi xạ trị, 35% số người trong nhóm SBRT đã hết đau cột sống, so với 14% số người được xạ trị thông thường. Lợi ích này được duy trì theo thời gian. Sau 6 tháng, 32% số người trong nhóm SBRT vẫn không bị đau, so với 16% của nhóm xạ trị thông thường. Các phép đo về độ ổn định của cột sống sau 6 tháng là như nhau ở cả hai nhóm. Các nhà nghiên cứu cho biết nguy cơ gãy xương tương tự ở cả hai nhóm và nguy cơ gãy xương nghiêm trọng là rất ít. Cũng không có báo cáo về tổn thương tủy sống do phương pháp điều trị bằng bức xạ.
Từ khóa: SBRT; xạ trị; giảm đau; ung thư; di căn; cột sống
– CMD&DND –
