Vừa qua, chúng tôi đã tiến hành kiểm xạ cho thiết bị máy soi container di động có điện áp cực đại lên tới 6MV, đây là thiết bị sử dụng máy gia tốc để phát tia X có năng lượng cực kỳ lớn để có thể soi vào bên trong những container hàng hóa rất lớn. Tuy nhiên thiết bị lại khá an toàn cho cả nhân viên vận hành lẫn những người xung quanh như lái xe, những người trong cảng. Bài viết bên giới sẽ giới thiệu sơ qua về công nghệ, công dụng và tính năng an toàn của thiết bị mới này.
Tại Việt Nam những năm gần đây ở các cảng biển lớn đã trang bị một số máy soi container di động của hãng Heiman Smiths của CHLB Đức. Gần đây Tổng Cục Hải quan đã trang bị thêm một số máy soi container mới của hãng Rapiscan (Anh Quốc) có những tính năng vượt trội như có thể soi được container có chiều cao lên tới 5m, năng lượng cực đại lên tới 6MV (trong khi máy soi container đời cũ điện áp chỉ lên tới 4.5MV).
Ngoài ra thế hệ máy soicontainer mới này còn được chế tạo để có thể hoạt động ở nhiều chế độ (MODE) linh động với thực tế công việc của từng cảng biển. Thiết bị có thể chạy ở chế độ mà lái xe container có thể chạy chui qua cổng soi mà không cần dừng (đây là chế đội soi liên tục). Hoặc lái xe container lái xe của mình đến 1 vị trí định sẵn được kẻ bằng vạch sơn ở khu vực soi. Sau đó dời xe di chuyển để vị trí chờ, cán bộ hải quan sẽ điều khiển máy soi đi qua xe container đi soi (đây là chế độ được sử dụng phổ biến nhất).
Thiết bị sử dụng tia X phát ra từ máy gia tốc tuyến tính có năng lượng cao lên tới 6MV. Do vậy tia X có độ xuyên sâu lên tới 330mm thép với hình ảnh được mầu hóa bằng 3-4 mầu để phân biệt những chất cấm, hàng buôn lậu. Với tia X năng lượng cao kết hợp với hệ thống cảm biến và xử lý hình ảnh tối tân, thiết bị còn có độ phân giải hình ảnh lên tới 1.2mm dây thép (tức là nó có thể phát hiện ra 1 sơi dây thép mỏng 1.2mm trong 1 chiếc thùng container).
ĐỌC THÊM: Tìm hiểu về tia X và tia Gamma
Theo công bố của nhà sản xuất hãng Rapiscan, để vận hành thiết bị soi chiếu năng lượng cao này, không cần phải sử dụng các tưởng bê tổng để che chắn tia bức xạ, hệ thống chuẩn trực (Collimator) đã hạn chế lượng tia X phát ra một cách tối ưu nhất. Chỉ cần lập một vùng soi chiếu với hàng dào mềm có kích thước 50m x 40m để hạn chế những người không liên quan là có thể vận hành thiết bị soi chiếu một cách bình thường. Khi đó liều bức xạ ở ngoài khu vực này luôn đảm bảo dưới 0.5uSv/h. Liều chiếu đối với lái xe ở chế độ chiếu liên tục, là chế độ chiếu mà lái xe sẽ đi xuyên qua máy soi trong khi máy soi thực hiện quét tia X và thu nhận hình ảnh, cũng chỉ dưới 0.25uSv mỗi lần quét. Suất liều đối với cán bộ hải quan làm việc trong phòng điều khiển là dưới 0.5uSv/h và tổng liều quét lên mỗi thùng container là dưới 20uSv cho mỗi lần soi.
Có thể nói đây là một mức bức xạ rất thấp khi nghĩ đến một máy gia tốc phát tia X có năng lượng cực đại lên tới 6MV (trong khi năng lượng của nguồn Co-60 thuộc loại rất cao trong tự nhiên cũng chỉ đến 1.3MeV).
Ngoài ra khắp trên thân xe soi chiếu, nhà sản xuất đặt rất nhiều camera để người trong phòng điều khiển có thể quan sát mọi góc cạnh nhìn từ xe, đảm bảo không có người trong khu vực đã thiết lập mới tiến hành soi chiếu. Nút dừng khẩn cấp E-stop cũng được gắn ở rất nhiều điểm trên thân máy soi để nếu ai đó phát hiện ra thiết bị bắt đầu thực hiện soi chiếu mà mình ở gần đó có thể vỗ vào nút đó để dừng phát tia X.
Thực tế chúng tôi tiến hành đo kiểm xạ cũng đã kiểm chứng rằng thiết bị rất an toàn, đảm bảo các tiêu chuẩn về giới hạn an toàn theo mọi tiêu chuẩn hiện hành của Việt Nam và thế giới. Ở ngoài vùng thiết lập hàng dào thì vị trí ở biên hàng dào đối diện với máy phát gia tốc sẽ luôn có liều bức xạ cao nhất. Tại đó chúng tôi sử dụng thiết bị có thể đo được liều tích lũy, thực hiện liên tục 10 lần soi và tính ra tổng liều bức xạ trung bình nhận được của một lần soi là 0.033uSv. Với công suất làm việc cực đại thì mỗi ngày sẽ thực hiện khoảng 100 lần soi (thực tế các cán bộ hải quan cung cấp trung bình chỉ soi 30-40 container mỗi ngày). Mỗi năm hoạt động 50 tuần, mỗi tuần làm việc 5 ngày thì số ngày làm việc sẽ là 250 ngày. Như vậy tổng số liều phát ra trong 1 năm tại điểm có liều phát lớn nhất là:
(0.033uSv/lượt soi) x 100 (lượt soi/ngày) x (250 ngày) = 825uSv < 1mSv.
Với giới hạn liều bức xạ cho dân chúng là 1mSv/năm thì máy soi này hoàn toàn đáp ứng các yêu cầu về tiêu chuẩn an toàn bức xạ.
Mời các bạn xem video clip quá trình gập gọn lại máy soi khi không sử dụng.
Nếu cần tư vấn thêm, vui lòng liên hệ:
- Chu Minh Dương (0983 374 983, duongcm@ae-rad.vn)
- Trần Thanh Quyền (Mr) – 0987 299 912 (Phone, SMS, Zalo), Email: quyentt@ae-rad.vn
