Chẩn đoán hình ảnh là một phân nhánh chuyên môn quan trọng thuộc chức danh nghề nghiệp Kỹ thuật y (KTV Y học). Tiêu chuẩn tại Việt Nam được quy định chặt chẽ, đặc biệt là trong khối các cơ sở y tế công lập. Văn bản pháp lý cốt lõi điều chỉnh các chức danh nghề nghiệp này là Thông tư 02/2025/TT-BYT của Bộ Y tế, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/3/2025. Thông tư này thay thế Thông tư liên tịch số 26/2015/TTLT-BYT-BNV trước đây, đánh dấu một bước tiến trong việc tiêu chuẩn hóa và nâng cao vị thế pháp lý của ngành Kỹ thuật y. Thông tư 02/2025/TT-BYT quy định chi tiết mã số và tiêu chuẩn cho bốn hạng chức danh Kỹ thuật y. Tuy nhiên, một điểm đáng chú ý là Thông tư này không áp dụng đối với các cơ sở y tế tư nhân. Sự phân chia này tạo ra hai lộ trình phát triển nghề nghiệp khác nhau: khối công lập với hệ thống Hạng (I, II, III, IV) ổn định nhưng giới hạn về mức lương trần và khối tư nhân, nơi đãi ngộ có thể được thỏa thuận cao hơn dựa trên hiệu suất và năng lực. Điều này vô hình trung có thể dẫn đến sự cạnh tranh về nhân lực chất lượng cao giữa khu vực công và tư nhân.
KTV Chẩn đoán Hình ảnh (CĐHA) giữ vai trò then chốt trong chuỗi cung cấp dịch vụ y tế, vai trò của họ được định hình rõ ràng theo luật định để tránh chồng chéo quyền hạn với bác sĩ. KTV CĐHA chịu trách nhiệm thực hiện các kỹ thuật ghi hình (chụp X quang, cắt lớp vi tính (CT), cộng hưởng từ (MRI), siêu âm, ghi hình phóng xạ) và trợ giúp bác sĩ chuyên ngành thực hiện các kỹ thuật hình ảnh can thiệp. Vai trò chính là đảm bảo hình ảnh đầu ra chính xác, tối ưu và an toàn bức xạ. Về mặt pháp lý, phạm vi quyền hạn được giới hạn rõ rệt: Cử nhân X-quang (trình độ Đại học) được phép đọc và mô tả hình ảnh chẩn đoán, nhưng tuyệt đối không được đưa ra kết luận chẩn đoán. Quyền kết luận chẩn đoán là trách nhiệm của Bác sĩ Chẩn đoán Hình ảnh. Sự phân tách này nhấn mạnh rằng KTV là chuyên gia kỹ thuật thực thi có độ chính xác cao và quản lý rủi ro công nghệ, chứ không phải là người ra quyết định lâm sàng. Vì vậy, KTV CĐHA được ví như “những chiến binh thầm lặng”, người tạo ra “cái bóng của sự thật” mà bác sĩ sử dụng để đưa ra chẩn đoán chính xác.
Bảng Tổng hợp Mã số và Phân hạng Chức danh Kỹ thuật y (Áp dụng cho khối công lập theo TT 02/2025/TT-BYT)
| Chức danh | Mã số | Vai trò Áp dụng cho KTV X-quang/CĐHA (Khái quát) |
| Kỹ thuật y hạng I | V.08.07.32 | Lãnh đạo chuyên môn, Nghiên cứu, Đào tạo, Quản lý chất lượng hình ảnh cấp cao. |
| Kỹ thuật y hạng II | V.08.07.17 | Thực hiện kỹ thuật chuyên sâu (CT, MRI, DSA), Hướng dẫn kỹ thuật. |
| Kỹ thuật y hạng III | V.08.07.18 | Thực hiện các kỹ thuật cơ bản và nâng cao (X-quang quy ước, Siêu âm). |
| Kỹ thuật y hạng IV | V.08.07.19 | Thực hiện kỹ thuật cơ bản dưới sự giám sát (chỉ áp dụng cho viên chức đã tuyển dụng trước 1/3/2025). |
Về kiến thức, KTV cần nắm vững y học cơ sở, nguyên lý kỹ thuật-công nghệ, và các kiến thức chuyên ngành liên quan đến Kỹ thuật y học. Điều quan trọng là phải hiểu biết các nguyên lý, quy tắc, quy trình cơ bản trong vận hành, bảo quản, và bảo dưỡng các loại trang thiết bị, cùng với kiến thức về pháp luật và chính sách y tế. Về kỹ năng, chương trình đào tạo phải bao gồm khả năng thực hiện các kỹ thuật X-quang quy ước, X-quang có cản quang, siêu âm, và phối hợp với bác sĩ để thực hiện các kỹ thuật can thiệp phức tạp hơn. Các cơ sở đào tạo lớn, như Đại học Y Hà Nội, cam kết đào tạo KTV để họ có thể “tự tin thực hành – sẵn sàng hành nghề” thông qua việc bố trí thời lượng thực tập lâm sàng đáng kể.
Khung Năng lực chuyên môn của Kỹ thuật viên Chẩn đoán hình ảnh
| Lĩnh vực Năng lực | Yêu cầu Cốt lõi | Vai trò |
| Kỹ thuật Chuyên môn (CĐHA) | Vận hành thiết bị X-quang, Siêu âm, CT-Scan, MRI; Thực hiện kỹ thuật có cản quang. | Thực hiện chính xác quy trình kỹ thuật theo y lệnh để tạo ra hình ảnh chất lượng cao. |
| Hỗ trợ Can thiệp | Tham gia hỗ trợ Bác sỹ thực hiện các kỹ thuật hình ảnh can thiệp (DSA). | Đảm bảo chuẩn bị thiết bị, vật tư tiêu hao và hỗ trợ kỹ thuật trong môi trường vô trùng. |
| An toàn Bức xạ | Tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về an toàn bức xạ và quản lý rủi ro. | Đảm bảo an toàn cho bệnh nhân, đồng nghiệp, và bản thân. |
| Kỹ năng Mềm/Giao tiếp | Hướng dẫn bệnh nhân, giao tiếp hiệu quả, làm việc nhóm, chịu áp lực. | Cải thiện trải nghiệm bệnh nhân và tối ưu hóa chất lượng hình ảnh (do yêu cầu hợp tác từ bệnh nhân). |
Để hành nghề chính thức, KTV CĐHA phải được cấp Chứng chỉ Hành nghề (CCHN), quy định theo Nghị định 109/2016/NĐ-CP. Trong hồ sơ đề nghị cấp CCHN lần đầu đối với người Việt Nam, tài liệu bắt buộc là Giấy xác nhận quá trình thực hành. Việc cấp phép hành nghề cho KTV CĐHA đòi hỏi KTV không chỉ có bằng cấp chuyên môn phù hợp (Cao đẳng/Đại học Kỹ thuật hình ảnh) mà còn phải tích lũy đủ thời gian thực hành được công nhận. Tuy nhiên, các văn bản luật hiện tại không nêu rõ thời gian thực hành tối thiểu cụ thể (ví dụ: 9 tháng, 18 tháng) bắt buộc đối với KTV CĐHA để được cấp CCHN. Sự thiếu rõ ràng này có thể tạo ra rào cản hành chính hoặc sự không đồng nhất trong quá trình cấp phép, ảnh hưởng đến việc bổ sung nhanh chóng nguồn nhân lực chất lượng cao vào thị trường. Đây là một vấn đề pháp lý cần được Bộ Y tế làm rõ trong các văn bản hướng dẫn chi tiết.
Trong nền y học hiện đại, KTV là người vận hành tất cả các phương thức chẩn đoán hình ảnh, bao gồm X-quang, Siêu âm, CT, MRI, Y học hạt nhân, và các kỹ thuật phức tạp như Chụp mạch máu số hóa xóa nền (DSA). Kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh đã trở thành “cánh tay phải” của bác sĩ trong phát hiện và điều trị bệnh. Kỹ thuật can thiệp điện quang (DSA) đặc biệt thể hiện vai trò nâng cao của KTV. DSA là kỹ thuật phức tạp không chỉ hỗ trợ chẩn đoán mà còn can thiệp vào khâu điều trị. Việc tham gia vào các kỹ thuật can thiệp tối thiểu nhưng hiệu quả cao này đòi hỏi KTV phải có kỹ năng hỗ trợ chuyên biệt, khả năng quản lý bệnh nhân và thiết bị trong môi trường áp lực cao.
Quản lý rủi ro và an toàn là trách nhiệm không thể thiếu. KTV X-quang là người trực tiếp chịu trách nhiệm tuân thủ nghiêm ngặt các quy định, hướng dẫn về an toàn bức xạ, đảm bảo an toàn cho cả người bệnh, đồng nghiệp và bản thân. Bên cạnh đó, KTV còn đóng vai trò quản lý kỹ thuật. Họ phải kiểm tra, vận hành các trang thiết bị CĐHA theo đúng quy trình, đảm bảo thông số kỹ thuật của thiết bị đạt chuẩn theo quy định. Họ cũng tham gia vào công tác hành chính, quản lý dụng cụ, vật tư, và dự trù vật tư tiêu hao hàng tháng. Điều này cho thấy KTV hiện đại cần có tư duy hệ thống và kỹ năng quản lý cơ bản để đảm bảo quy trình chẩn đoán diễn ra liên tục và hiệu quả. Sự phát triển của Trí tuệ Nhân tạo (AI) và tự động hóa trong ngành CĐHA được dự đoán sẽ tối ưu hóa quy trình làm việc và giảm tải cho bác sĩ. Thay vì bị thay thế, vai trò của KTV sẽ chuyển đổi thành người giám sát công nghệ, đảm bảo chất lượng dữ liệu hình ảnh do AI xử lý, và tập trung vào các kỹ thuật đòi hỏi tương tác phức tạp hoặc can thiệp lâm sàng.
Mức lương đối với KTV CĐHA tại Việt Nam có sự dao động lớn tùy thuộc vào kinh nghiệm, địa điểm làm việc, và quy mô/loại hình tổ chức. Mức lương bình quân tham khảo chung cho KTV mới vào nghề hoặc có kinh nghiệm thấp trong ngành Y Tế và Dược Phẩm dao động từ 7.000.000 VND đến 10.500.000 VND. Mức lương trung bình chung của ngành là khoảng 11.000.000 VND. Tuy nhiên, đối với các vị trí tại các bệnh viện tư nhân lớn hoặc yêu cầu kỹ năng chuyên sâu (vận hành CT, MRI, DSA), mức lương có thể cao hơn nhiều và thường được “Thỏa thuận,” có thể đạt từ 9 triệu đến 15 triệu VND, thậm chí lên tới 26 triệu VND tùy thuộc vào năng lực và kỹ năng bổ sung. Sự chênh lệch lớn giữa mức lương khởi điểm cơ bản và mức lương thỏa thuận cho thấy thị trường đang thiếu hụt trầm trọng các KTV chuyên sâu (tương đương Hạng II trở lên), những người có khả năng làm chủ công nghệ mới, trong khi cung cấp đủ KTV ở trình độ cơ bản.
Khảo sát Mức lương và yếu tố ảnh hưởng đối với KTV CĐHA
| Yếu tố | Mức Lương Tham Khảo | Ghi chú |
| Mới vào nghề/Kinh nghiệm thấp | 7.000.000 – 10.500.000 VND | Mức lương khởi điểm, thường cho KTV X-quang quy ước. |
| Mức trung bình chung (Ngành Y tế) | 11.000.000 VND | Mức bình quân của các ngành liên quan. |
| Mức cạnh tranh (BV Tư nhân Hà Nội/TP.HCM) | 9.000.000 – 15.000.000 VND | Mức lương cố định hấp dẫn, đòi hỏi kỹ năng chuyên môn vững vàng. |
| Mức chuyên sâu/Thỏa thuận | Thỏa thuận (Có thể lên tới 26.000.000 VND+) | Phụ thuộc vào kinh nghiệm CT, MRI, DSA, và ngoại ngữ. |
Từ khóa: chẩn đoán hình ảnh;
– CMD –
